Biokomponenty i biopaliwa ciekłe: Ustawa z dnia 21 lutego 2025 r. o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2025 poz. 303) Data ogłoszenia: 12 marca 2025 r.
Uchwalona ustawa wynika z potrzeby transpozycji prawa Unii Europejskiej (UE) w zakresie sektora transportu, do krajowego porządku prawnego, tj. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, zwanej „dyrektywą RED II”. Poza wdrożeniem dyrektywy 2018/2001, przygotowany projekt wskazuje możliwe krajowe ścieżki rozwoju rynku niskoemisyjnych paliw transportowych w kierunku zwiększenia wykorzystania energii odnawialnej, zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych (GHG) z sektora transportu, a także stworzenia warunków dla rozwoju technologii biokomponentów zaawansowanych, jak również wykorzystanie w pojazdach drogowych i kolejowych energii elektrycznej ze źródeł OZE – przy utrzymaniu właściwego poziomu bezpieczeństwa paliwowego państwa.
Zapewnienie neutralności klimatycznej wymaga wprowadzenia zmiany struktury paliw transportowych. Polityka w tym obszarze polega przede wszystkim na zwiększaniu udziału paliw odnawialnych w paliwach zużywanych przez transport. Obszar ten jest regulowany przez przepisy Unii Europejskiej. Dyrektywa RED zobowiązywała państwa członkowskie Unii Europejskiej do zapewnienia w 2020 r. udziału paliw odnawialnych w paliwach wykorzystanych w transporcie – drogowym i kolejowym, na poziomie co najmniej 10%.
Narzędziem służącym zapewnieniu realizacji wyznaczonego celu Dyrektywa RED był wprowadzony Narodowy Cel Wskaźnikowy, określający minimalny udział paliw odnawialnych i biokomponentów zawartych w paliwach stosowanych we wszystkich rodzajach transportu w ogólnej ilości paliw ciekłych i biopaliw zużytych w ciągu roku w transporcie.
Zgodnie z przepisami dyrektywy RED II Rzeczpospolita Polska, jako kraj członkowski UE, jest obowiązana do osiągnięcia w 2030 r. co najmniej 14-procentowego udziału OZE w końcowym zużyciu energii w sektorze transportu – drogowego i kolejowego. Jednocześnie dyrektywa RED II dla biokomponentów i biopaliw tradycyjnych tj. pozyskiwanych z surowców spożywczych lub paszowych, zawartych w paliwach stosowanych we wszystkich rodzajach transportu ustanowiła limit, w ramach którego państwa członkowskie mogą je uwzględniać w realizacji minimalnego udziału. Udział tradycyjnych biokomponentów i biopaliw nie może przekraczać o więcej niż o 1 punkt procentowy ich udziału w końcowym zużyciu energii w sektorach transportu – drogowego i kolejowego osiągniętego w referencyjnym roku 2020.
Dyrektywa RED II określa wyższe cele dla stosowania we wszystkich rodzajach transportu zaawansowanych biokomponentów i biopaliw, których udział liczony według wartości opałowej, powinien wynieść co najmniej 0,2% w 2022 r., co najmniej 1% w 2025 r. i min. 3,5% w 2030 r.
Obniżenie emisyjności paliw tradycyjnych jest realizowane przez mieszanie (blendowanie) paliw z przerobu ropy z biokomponentami. Możliwość dodawania biokomponentów ograniczają m.in.: normy jakości i wymagania opracowane w celu standaryzacji i zapewnienia bezpieczeństwa. Jednocześnie postęp technologiczny i dostępność komercyjna nowych innowacyjnych rozwiązań, umożliwiają także zastępowanie paliw tradycyjnych ich odnawialnymi alternatywami np. HVO wytwarzane z uwodornionych olejów, bioCNG, bioLNG, bioLPG, które mogą stanowić biopaliwa samoistne, nie podlegające ograniczeniom blendingu. Innym przykładem innowacji jest możliwość wykorzystania biopaliw II generacji wytwarzanych z biomasy odpadowej np. niskoemisyjnego biometanu.
Propozycje szczegółowe projektu ustawy obejmują:
1. określenie corocznych poziomów NCW do 2030 r., tzw. ścieżka dojścia,
2. określenie limitów dla stosowania biokomponentów I generacji do zaliczenia do NCW,
3. określenie minimalnego udziału biokomponentów zaawansowanych w realizacji NCW,
4. uwzględnienie możliwości realizacji NCW z wykorzystaniem innych niskoemisyjnych paliw np. ciekłych i gazowych paliw węglowych pochodzących z recyklingu (RCF), innych paliw odnawialnych – paliw odnawialnych niebiologicznego pochodzenia (RFNBO),
5. wdrożenie mechanizmu zaliczenia energii elektrycznej ze źródeł OZE zużytej w transporcie do NCW,
6. uruchomienie nowego mechanizmu umożliwiającego zaliczanie energii elektrycznej odnawialnej zużytej w transporcie – drogowym i kolejowym, przez przystąpienie do udziału w realizacji NCW przez operatorów ogólnodostępnych stacji ładowania pojazdów oraz przewoźników kolejowych,
7. stopniowe wygaszanie mechanizmu funkcjonowania możliwości realizacji NCW za pomocą opłaty zastępczej,
8. określenie zasad poświadczania KZR w podziale na biomasę rolniczą i leśną,
9. zapewnienie stosowania KZR oraz kryteriów ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w odniesieniu do biopłynów, paliw z biomasy, z których jest wytwarzana energia elektryczna, ciepło i chłód w instalacjach odnawialnego źródła energii, objęta systemami wsparcia przewidzianymi w ustawie o odnawialnych źródłach energii,
10. zapewnienie stosowania KZR oraz kryteriów ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w odniesieniu do biopłynów i paliw z biomasy, które będą wykorzystywane do określonych w dyrektywie RED II celów OZE w sektorach energii innych niż transport.
Na etapie drugiego czytania projektu ustawy, zgłoszono wniosek o odrzucenie ustawy oraz 4 poprawki (druk sejmowy nr 979–A). Poprawki precyzowały przepisy ustawy, w tym w szczególności w zakresie odnoszącym się do wejścia w życie jej poszczególnych uregulowań. Uzyskały one pozytywną rekomendację Komisji i poparcie Sejmu.
Senat wprowadził poprawki, które w zakresie regulacji dotyczących koncesji na paliwa ciekłe skutkują tym, iż do 31 grudnia 2026 r. nie będzie wymogu zabezpieczenia majątkowego przy wydawaniu koncesji na określone procesy produkcji paliw ciekłych, a firmy, które uzyskały taką koncesję przed 1 stycznia 2027 r., będą musiały złożyć zabezpieczenie majątkowe do 31 marca 2027 r. Brak zabezpieczenia w terminie spowoduje automatyczne wygaśnięcie koncesji. Wygaśnięcie koncesji nie będzie wymagało dodatkowej decyzji administracyjnej.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 kwietnia 2025 r., z tą uwagą, iż część przepisów wejdzie w życie odpowiednio z dniem:
31 marca 2025 r.,
1 lipca 2025 r.,
31 grudnia 2025 r.,
1 stycznia 2026 r.,
1 stycznia 2027 r.,
1 stycznia 2030 r
kontakt: Krzysztof Rutkowski, radca prawny, doradca podatkowy
email: krzysztof.rutkowski@kdcp.pl