W przedmiotowej sprawie organy podatkowe zidentyfikowały, że spółka wystawiła faktury wykazujące kwotę VAT nieodzwierciedlającą rzeczywistej sprzedaży towarów (tzw. puste faktury) poprzez umyślne działanie pracownika tej spółki, bez jej wiedzy i zgody. Przy tym, organy podatkowe przyjęły stanowisko o konieczności zapłaty przez spółkę VAT z zakwestionowanych faktur (w myśl art. 108 ustawy o VAT).
Ze względu na rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych w zakresie obowiązku zapłaty VAT przez podatnika z tytułu wystawienia „pustych” faktur w podobnych sytuacjach, Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił się z następującymi pytaniami prejudycjalnymi do TSUE.
1) Czy art. 203 [dyrektywy VAT] należy rozumieć w ten sposób, że w sytuacji, gdy pracownik podatnika VAT wystawił fałszywą fakturę z wykazanym podatkiem VAT, na której wykazał dane pracodawcy jako podatnika, bez jego wiedzy i zgody, za osobę, która wykazuje VAT na fakturze, zobowiązaną do zapłaty VAT, należy uznać:
- podatnika VAT, którego danymi bezprawnie posłużono się w treści faktury, czy też
- pracownika, który bezprawnie wykazał VAT na fakturze, wykorzystując dane podmiotu będącego podatnikiem VAT?
2) Czy dla odpowiedzi, kogo uznać w rozumieniu art. 203 [dyrektywy VAT] za osobę, która wykazuje VAT na fakturze, zobowiązaną do zapłaty VAT w okolicznościach jak [przedstawione w pytaniu pierwszym], istotne[e] jest, czy podatnikowi VAT zatrudniającemu pracownika, który bezprawnie wykazał
na fakturze VAT dane zatrudniającego go podatnika, można zarzucić brak należytej staranności
w nadzorze nad pracownikiem?
TSUE orzekając w przedmiotowej sprawie w wyroku z dnia 30 stycznia 2024 r. (sygn. sprawy C-442/22) przedstawił stanowisko, zgodnie z którym art. 203 Dyrektywy VAT należy intepretować w ten sposób, że:
„w sytuacji, gdy pracownik podatnika podatku od wartości dodanej (VAT) wystawił fałszywą fakturę wykazującą VAT, posługując się tożsamością pracodawcy jako podatnika bez jego wiedzy i zgody, pracownika tego należy uznać za osobę wykazującą VAT w rozumieniu tego art. 203, chyba
że podatnik ten nie dochował należytej staranności, rozsądnie wymaganej w celu kontrolowania działań wspomnianego pracownika.”
Omawiany wyrok TSUE niesie zatem za sobą praktyczne wytyczne dla przedsiębiorców. Mianowicie, w celu zabezpieczenia przed koniecznością zapłaty VAT w związku z działaniami pracowników noszącymi znamiona oszustwa, przedsiębiorca powinien móc wykazać dochowanie należytej staranności, do której zgodnie z praktyką zalicza się przede wszystkim posiadanie i realizację procedur wewnętrznych mających zapobiec powstaniu ryzyk, porządkujących procesy i odpowiedzialność
(w tym w zakresie fakturowania).
Jeżeli chcieliby Państwo podjąć działania w kierunku zabezpieczenia przed ryzykiem zapłaty VAT, poprzez opracowanie procedur wewnętrznych, serdecznie zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami