Znak „Poznaj Dobrą Żywność” – droga do wyróżnienia produktów spożywczych na rynku

Znak „Poznaj Dobrą Żywność” (PDŻ) to nie tylko kolejne logo na opakowaniu - jego stosowanie niesie ze sobą gwarancję wysokiej jakości produktu spożywczego. Przyznawany przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, stanowi gwarancję, że dany środek spożywczy spełnia określone, zweryfikowane, kryteria jakościowe. Znak PDŻ pomaga konsumentom w podejmowaniu świadomych decyzji zakupowych, jednocześnie promując wysoką jakość żywności na polskim rynku spożywczym.

Podstawy prawne i kryteria przyznania

Kwestia stosowania znaku PDŻ uregulowana została w art. 13 i 14 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych.[1] Znak może być przyznawany artykułom rolno-spożywczym, które:

• Charakteryzują się specyficznymi cechami jakości handlowej lub wymaganiami jakości handlowej, w szczególności w zakresie sposobu produkcji, składu lub właściwości organoleptycznych.
• Są wytwarzane w ramach systemu chronionych nazw pochodzenia, chronionych oznaczeń geograficznych lub gwarantowanych tradycyjnych specjalności.
• Są wytwarzane w ramach systemu rolnictwa ekologicznego.

Szczegółowe kryteria jakościowe

Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi[2] produkty ubiegające się o znak PDŻ powinny spełniać następujące kryteria:

1. Wyróżniająca się jakość pod względem składu surowcowego, cech fizyko-chemicznych, mikrobiologicznych            i sensorycznych.
2. Korzystna zawartość składników odżywczych.
3. Ograniczona liczba i ilość stosowanych substancji dodatkowych.
4. Innowacyjne metody przetwarzania i utrwalania.
5. Niska zawartość soli (nie wyższa niż 2% w gotowym wyrobie, z pewnymi wyjątkami).
6. Ograniczone stosowanie wielofosforanów w przetworach mięsnych.
7. Wydajność technologiczna produktów mięsnych powinna być osiągana z wykorzystaniem naturalnych zdolności surowców.
8. Brak surowców oddzielonych mechanicznie.
9. Wykorzystanie jak najmniej przetworzonych surowców.
10. Ograniczone stosowanie substancji dodatkowych, barwników i aromatów, z preferencją dla naturalnych odpowiedników.
11. Unikanie stosowania surowców wysokoprzetworzonych, takich jak syrop glukozowo-fruktozowy, skrobie modyfikowane czy preparaty białek sojowych.
12. Ograniczona obecność izomerów trans kwasów tłuszczowych w produktach zawierających tłuszcze utwardzone.

Procedura przyznawania znaku

1. Złożenie wniosku: Producent składa wniosek do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na specjalnym formularzu, załączając dokumenty potwierdzające spełnianie wymogów jakościowych (np. wyniki badań laboratoryjnych, certyfikaty jakościowe, potwierdzenia wdrożenia systemów zarządzania bezpieczeństwem i jakością żywności).
2. Ocena formalna: Minister dokonuje oceny formalnej wniosku.
3. Opinia GIJHARS: Minister zasięga opinii Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.
4. Ocena Kolegium Naukowego: Kolegium Naukowe do spraw jakości produktów żywnościowych Programu Poznaj Dobrą Żywność przeprowadza szczegółową ocenę produktu.
5. Decyzja Ministra: Na podstawie rekomendacji Kolegium, Minister podejmuje decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania znaku.

Znak PDŻ przyznawany jest na okres 3 lat, po którym producent może ubiegać się o jego ponowne przyznanie. 

Znak PDŻ może być używany tylko w odniesieniu do produktu, którego dotyczyła decyzja o przyznaniu znaku. Znak nie jest nadawany przedsiębiorcy, a produktowi. W przypadku zmiany opakowania produktu wyróżnionego znakiem (np.: rodzaju, wielkości, masy, elementów graficznych) lub oznakowania wyrobu wynikającego ze zmiany przepisów prawa, producent powinien niezwłocznie powiadomić Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o wprowadzanych zmianach i przedstawić wzór nowego opakowania.

Produkty z automatycznym prawem do znaku PDŻ

Warto podkreślić, że niektóre produkty mogą automatycznie otrzymać prawo do używania znaku "Poznaj Dobrą Żywność" bez konieczności uzyskania osobnej decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dotyczy to artykułów rolno-spożywczych wytwarzanych w ramach:

1. Systemu rolnictwa ekologicznego
2. Systemu chronionych nazw pochodzenia
3. Systemu chronionych oznaczeń geograficznych
4. Systemu gwarantowanych tradycyjnych specjalności

Producenci tych wyrobów mogą oznaczać swoje produkty znakiem PDŻ, pod warunkiem posiadania odpowiednich certyfikatów potwierdzających przynależność do wymienionych systemów jakości.

Ta regulacja znacznie upraszcza proces dla producentów już uczestniczących w uznanych systemach jakości, jednocześnie podkreślając wysokie standardy, jakie reprezentują te systemy. Dla konsumentów jest to dodatkowe zapewnienie, że produkty oznaczone znakiem PDŻ spełniają rygorystyczne wymogi jakościowe, niezależnie od ścieżki uzyskania tego oznaczenia.

Wygląd i stosowanie znaku PDŻ

Kwestia wyglądu znaku Poznaj Dobrą Żywność została szczegółowo uregulowana w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wzoru znaku jakości artykułów rolno-spożywczych[3] oraz doprecyzowana w wytycznych MRiRW[4]

Znak składa się z napisu "Poznaj Dobrą Żywność" ułożonego na okręgu, zapisanego wielkimi literami. Oficjalna kolorystyka znaku obejmuje biel i czerwień, choć dopuszczalne są również wersje achromatyczne. Wytyczne Ministerstwa szczegółowo określają wielkość znaku oraz dopuszczalne tła, na których może być umieszczany. Istotne jest, że znak musi zawsze zawierać hasło - jego użycie bez tekstu jest zabronione.

Zasady stosowania znaku PDŻ zawierają szczegółowe informacje na temat możliwych wariantów kolorystycznych      i tła, zapewniając producentom elastyczność w dostosowaniu znaku do projektu opakowania przy jednoczesnym zachowaniu jego integralności i rozpoznawalności.

Ile produktów opatrzonych jest znakiem PDŻ?

Wg stanu na czerwiec 2024 r. w Polsce znakiem Poznaj Dobrą Żywność opatrzonych jest łącznie 259 produktów u 65 przedsiębiorców. Znak znajdziemy m.in. na piwach, cydrach, miodach, produktach mięsnych, przetworach mleczarskich, owocowych i warzywnych, czy też wyrobach piekarniczych.

***

Znak jakości PDŻ to nie tylko prestiż, ale przede wszystkim zobowiązanie do utrzymania wysokich standardów jakości. Dla konsumentów stanowi on wartościową wskazówkę przy wyborze produktów, a dla producentów - szansę na wyróżnienie się na konkurencyjnym rynku spożywczym.

Autorka: Paulina Szczypkowska, radca prawny, specjalistka prawa żywnościowego i paszowego, szefowa praktyki Food Law w Kancelarii KDCP Rutkowski & Wspólnicy, https://kdcp.pl/pl/nasze-uslugi/prawo-zywnosciowe-i-paszowe

[1] Ustawa z dnia 21 grudnia 2000r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz.1980).

[2] Informacja MRiRW ws. znaku PDŻ

[3] Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie wzoru znaku jakości artykułów rolno-spożywczych (Dz. U. Nr 170, poz. 1794).

[4] Zasady stosowania znaku jakości „Poznaj Dobrą Żywność”